WSTĘP
Edukacja regionalna, której celem jest uświadomienie uczniom wartości własnego dziedzictwa regionalnego, w naszej szkole posiada już swój dorobek i tradycję. Celem projektu jest wyposażenie uczniów w wiedzę o otaczającej ich rzeczywistości przyrodniczej i społecznej, zrozumienie jej, akceptowanie i opisywanie.
Młodzież , uczestnicząc w zajęciach z edukacji regionalnej, będzie miała okazję zaznajomić się z położeniem geograficznym swojej miejscowości, pięknem jej przyrody, tradycjami, historią, poznać zwyczaje i obrzędy pielęgnowane przez pokolenia w miejscu ich zamieszkania.
Poznanie najbliższego otoczenia rozszerzone będzie do naszej gminy Lubień, naszego powiatu „Ziemi Myślenickiej” i naszej bliskiej sercu Małopolski, której piękno przyrody i ogromne bogactwo kulturowe, szacunek i przywiązanie do tradycji przodków wywierało przez pokolenia wpływ na współczesne oblicze Tenczyna.
Oddziaływująca na świadomość przynależności do społeczności lokalnej, uczniowie będą przygotowani do uczestniczenia w życiu lokalnego społeczeństwa i społeczności najbliższych obszarów, które wiąże wspólna tradycja, wspólna pamięć przeszłości. Pozwoli to ukształtować młodego człowieka, tak żeby był świadomy dorobku przeszłych pokoleń, odpowiedzialny za teraźniejszość i przyszłość własnej szkoły, gminy, regionu, kraju.
I. WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU
Program Edukacji Regionalnej został opracowany dla uczniów uczęszczających na dodatkowe zajęcia Edukacji Regionalnej w Gimnazjum im. Sługi Bożego ks. Michała Rapacza w Tenczynie. Przeznaczony jest do realizacji w klasie I gimnazjum w wymiarze 1 godziny tygodniowo w roku szkolnym 2014/15.
Organ prowadzący wyraził zgodę na odpłatne prowadzenie, na cele programu, koła regionalnego w roku szkolnym 2014/2015..
W programie edukacji regionalnej zawarte są szczegółowe zagadnienia, metody i formy pracy, środki i przewidywane osiągnięcia uczniów. Program sugeruje także jaką wiedzę o gminie i regionie można wykorzystać. Zamieszczone zostały także propozycje wycieczek po regionie.
II. CELE EDUKACYJNE
Cel główny:
    Rozwijanie wiedzy o środowisku przyrodniczym, kulturze i historii regionu w powiązaniu z tradycjami własnej rodziny i jej związkach z kulturą narodową. Zrozumienie różnorakich przynależności człowieka i ugruntowanie poczucia tożsamości.
Cele szczegółowe:
•   Zapoznanie uczniów z położeniem geograficznym, historią, walorami krajoznawczymi oraz kulturą ludową i tradycją własnego regionu.
•   Ugruntowanie poczucia tożsamości narodowej przez rozwój tożsamości regionalnej.
•   Pogłębianie wiedzy o własnej szkole, rodzinnej miejscowości, gminie, województwie.
•   Rozwijanie wartości rodzinnych, postaw patriotycznych związanych z wartościami kulturowymi wspólnoty lokalnej.
•   Zapoznanie uczniów ze specyfiką gminy na tle regionu, a regionu na tle kraju.
•   Rozwijanie aktywnego i świadomego udziału uczniów w życiu wspólnoty lokalnej.
•   Ukazywanie walorów turystyczno – krajoznawczych regionu i ich promocja.
•   Kształcenie wśród uczniów umiejętności właściwej prezentacji posiadanej wiedzy.
•   Budzenie u uczniów zainteresowań przeszłością, dniem dzisiejszym oraz przyszłością własnej szkoły, gminy, regionu, województwa.
•   Kształtowanie szacunku wobec dorobku przeszłych pokoleń i potrzeby pielęgnowania tradycji i zwyczajów rodzinnych.
•   Kształtowanie u uczniów potrzeby ochrony przyrody, naturalnego środowiska, zabytków, pomników i pamiątek rodzinnych.
•   Wyrabianie umiejętności poszukiwania wiadomości o własnym regionie z różnych źródeł informacji.
•   Rozwijanie umiejętności skutecznej komunikacji interpersonalnej.
•   Doskonalenie umiejętności pracy w zespole, poczucia odpowiedzialności za wykonanie powierzonych zadań.
•   Rozwijanie umiejętności kreatywnego rozwiązywania problemów.

Cele szczegółowe:
•   Zapoznanie uczniów z położeniem geograficznym, historią, walorami krajoznawczymi oraz kulturą ludową i tradycją własnego regionu.
•   Ugruntowanie poczucia tożsamości narodowej przez rozwój tożsamości regionalnej.
•   Pogłębianie wiedzy o własnej szkole, rodzinnej miejscowości, gminie, województwie.
•   Rozwijanie wartości rodzinnych, postaw patriotycznych związanych z wartościami kulturowymi wspólnoty lokalnej.
•   Zapoznanie uczniów ze specyfiką gminy na tle regionu, a regionu na tle kraju.
•   Rozwijanie aktywnego i świadomego udziału uczniów w życiu wspólnoty lokalnej.
•   Ukazywanie walorów turystyczno – krajoznawczych regionu i ich promocja.
•   Kształcenie wśród uczniów umiejętności właściwej prezentacji posiadanej wiedzy.
•   Budzenie u uczniów zainteresowań przeszłością, dniem dzisiejszym oraz przyszłością własnej szkoły, gminy, regionu, województwa.
•   Kształtowanie szacunku wobec dorobku przeszłych pokoleń i potrzeby pielęgnowania tradycji i zwyczajów rodzinnych.
•   Kształtowanie u uczniów potrzeby ochrony przyrody, naturalnego środowiska, zabytków, pomników i pamiątek rodzinnych.
•   Wyrabianie umiejętności poszukiwania wiadomości o własnym regionie z różnych źródeł informacji.
•   Rozwijanie umiejętności skutecznej komunikacji interpersonalnej.
•   Doskonalenie umiejętności pracy w zespole, poczucia odpowiedzialności za powierzone zadania.
•   Rozwijanie umiejętności kreatywnego rozwiązywania problemów.

III. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW.
W procesie edukacyjnym umożliwię uczniom:
•   wyszukiwanie i porządkowanie informacji o własnej rodzinie, szkole, parafii, wsi i własnym regionie,
•   prowadzenie badań kameralnych, wywiadów i ankiet,
•   gromadzenie, przechowywani pamiątek i porządkowanie informacji o własnej rodzinie i regionie,
•   prowadzenie obserwacji terenowych, praca z mapami tematycznymi,
•   uczestnictwo w życiu kulturalnym regionu poprzez prezentację dorobku w trakcie „Tenczyńskich Posiadów Góralskich”, spotkania folklorystycznego, imprezy dla rodziców,
•   ułatwię dostęp do różnorodnych źródeł informacji o Ziemi Myślenickiej i Małopolsce.
Będę motywować młodzież do twórczych poszukiwań, do obserwacji obiektów, zjawisk i działań ludzi w krajobrazie najbliższej okolicy. Lekcje obejmujące problematykę regionalną, prowadzone metodami aktywizującymi, będą dla młodych ludzi intelektualną przygodą i zaowocują rosnącym zainteresowaniem tematyką związaną z regionalizmem, z Ziemią Myślenicką i Małopolską.
IV. BLOKI TEMATYCZNE PROGRAMU
I. Mój dom rodzinny – obrazy z przeszłości
1. Dom i jego otoczenie.
2. Moja rodzina i jej dzieje w przekazie rodziców, dziadków i pradziadków.
3. Korzenie mojej rodziny.
4. Miejsce mojej rodziny w historii i kulturze. Historia rodzin, a dzieje regionu i Polski.
II. Szkoła – to mój drugi dom
5. Moja szkoła – jej historia i tradycje.
6. Szkoła moich rodziców i dziadków.
7. W poszukiwaniu patrona szkoły.
III. Rodzinna miejscowość
8. Moja rodzinna miejscowość i jej historia.
9. Przyroda wokół nas – krajobraz w najbliższej okolicy miejsca zamieszkania.
IV. Mój Kościół
10. Mój kościół i jego historia. Moja wspólnota parafialna.
11. Kapliczki i krzyże tenczyńskiej ziemi – miejsca święte.
V. Świat lokalny i regionalny – historia i współczesność
12. Czy znasz swój region – Ziemię Myślenicką? Źródła wiedzy o regionie.
14. Walory przyrodniczo-krajobrazowe regionu. Ślady przeszłości historycznej w najbliższej okolicy.
15. Co i gdzie załatwić w gminie Lubień?
VI. Dziedzictwo kulturowe Ziemi Myślenickiej
16. W poszukiwaniu dziedzictwa kulturowego regionu – różnorodność w sferze kultury.
17. Spotkanie w tenczyńskiej chacie (język i słowo). „Urodziny Michałka”.
18. Jak u Kliszczaków dawniej bywało? – obrzędy, obyczaje i tradycje. . Jak powstaje tradycja? – czyli opowieść o kulturze współczesnej.
19.„Gdzież dusza jego? W krainie pamiątek.” – miejsca pamięci narodowej w regionie.
20. Myślenickie legendy – gdy historia, kultura, fantazja i rzeczywistość splatają się w jedno.
VII. Mieszkańcy naszego regionu i ich praca
21. Kim są ludzie zamieszkujący w Regionie Myślenickim?
    22. Ziemia Myślenicka i Małopolska – kraina pracowitych i pobożnych ludzi. Wielcy ludzie regionu.
23. Życie i praca mieszkańców naszego regionu dziś i w przeszłości.
VIII. Przyszłość regionu – Twoja przyszłość
    24. Moje stanowisko wobec historii Ojczyzny i rodzimej kultury.
25. Koncepcje rozwoju regionu, na podstawie jego tradycji, więzi społecznych i możliwości gospodarczych.
26. Moja rodzinna miejscowość dziś i za 50 lat – perspektywy i zagrożenia rozwojowe.
27. Ochrona środowiska historyczno- kulturowo- przyrodniczego w regionie.
28. Jestem dumny ze swojej „Małej Ojczyzny”!
29. Znaszli ten region? – Ankieta dotycząca znajomości regionu.
IX. Materiały dla zainteresowanych

30. Wakacyjne zadania projektowe.

V. EWALUACJA
Prowadzenie zajęć edukacji regionalnej pozwoli kształtować umiejętności uczniów poprzez:
Obserwacje środowiska i ćwiczenia terenowe, czytanie map tematycznych.
Gromadzenie i przechowywanie pamiątek rodzinnych i regionalnych.
Samodzielne zdobywanie wiedzy na określony temat, wywiady, ankiety.
Korzystanie z różnorodnych źródeł informacji.
Prezentowanie zdobytej wiedzy.
Operowanie pojęciami i terminami związanymi z dziedzictwem kulturowym.
Dostrzeganie związków tradycji i zwyczajów regionalnych z przeszłością.
Podejmowanie działań w celu ochrony przyrody własnego regionu.
Świadome uczestnictwo w kulturze poprzez występy artystyczne, plener malarski, działania rękodzielnicze.
Wystawa własnych prac.
Charakteryzowanie różnych składników dziedzictwa kulturowego regionu ( gwara, kultura ludowa, folklor muzyczny, piśmiennictwo, twórczość literacka, budownictwo i architektura, sztuka, nauka, krajobraz kulturowy) .
Dostrzeganie i świadomość roli Krakowa w dziejach naszego regionu.
Współpraca w grupie.
Udział w realizacji projektu.

VI. WYCIECZKI
1. Wędrówka „Szlakiem Papieskim” na trasie Rabka Zdrój, Luboń Wielki, Przełęcz Glisne.
2.Lubień – Willa pod Sośniną. Kościół św. Jana Chrzciciela w Lubniu, Co można załatwić w Gminie
3. Myślenice – układ urbanistyczny, zabytki kultury materialnej, Muzeum Regionalne „Dom Grecki” rezerwat „ Zamczysko”
4. Kraków – między Skałką a Starym Kleparzem. Dziedzictwo historyczne Małopolski.
VII. LITERATURA
1.   Biedrończyk Danuta, Flaga Genowefa, Studzińska Helena, „Tenczyn moje miejsce na Ziemi” Tenczyn 1998
2.   Bobeł Franciszek „ Kronika lubieńska”
3.   Dyląg Dariusz, „Beskid Myślenicki” Kraków 2005
4.   Jaśniak Janusz „Błogosławiony las opowieść o Słudze Bożym ks. Michale Rapaczu” Bytom 2005
5.   Flaga Genowefa „Kto się urodził, ten umrzeć musi” Tenczyn 2010
6.   Flaga Genowefa „ Historia wsi w kronikach szkolnych spisana” Tenczyn 2012
7.   Kalinowski Ziemowit „Bohaterowie wyklęci na ziemi myślenickiej 1945- 1956” Kraków 2013
8.   Kosowski Stanisław „ Sługa Boży ks. Michał Rapacz Kapłan i męczennik (1904-1946) Kraków 1994
9.   Kowalski Robert „Wokół legendy „Ognia” opór przeciw zniewoleniu: Polska-Małopolska- Podhale 1945-1956” Nowy Targ 2008
10.   „Kraków i okolice” przewodnik Kraków 2011
11.   Kranc Remigiliusz „Z Ostroga na Kołymę” Kraków 1998
12.   Kroh Antoni „Tatry i Podhale opowieść o górach, góralach, przyrodzie i kulturze” Wrocław 2002
13.   Kurek Jalu „Pisma wybrane” Kraków 1955
14.   Maciejczyk Władysław „Mszana Dolna i okolice” Mszana Dolna 1994
15.   Matuszczyk Antoni, Trybowska Eleonora „ Rabka i okolice przewodnik i informator turystyczny” Rabka 1986
16.   Młodziejowski Jerzy „Orawą… Podhalem… Spiszem… gawęda krajoznawcza” Warszawa 1983
17.   Mazur Joanna pod redakcją „Dziedzictwo kulturowe w regionie Małopolska ścieżka edukacyjna” Kraków 2000
18.   Przewodnik geologiczny po zachodnich Karpatach fliszowych” pracz zbiorowa pod red. Rafała Unruga
19.   Reinfuss Roman „Monografia powiatu myślenickiego” Kraków 1970
20.   Sadowski Piotr „Gmina Pcim monografia geograficzno- historyczna” Pcim 2003
21.   Simonides Dorota „Dlaczego drzewa przestały mówić? Ludowa wizja świata” Opole 2010
22.   Skowroński Jarosław „ Dawno temu w Tatrach” Łódź 2003
23.   Spytkowski Adam „ Monografia Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Kościuszki w Myślenicach1908-1998” Myślenice 1998
24.   Tomczyk Bronisław, Tomczyk Edward „Dzieje parafii Krzeczów” Kraków 2005
25.   „Zielona Małopolska promocja turystyki ekologicznej na obszarach Małopolski” Kraków 2014
26.   „Zwyczaje w polskim domu” Księga tradycji

IV. BLOKI TEMATYCZNE PROGRAMU
I. Mój dom rodzinny – obrazy z przeszłości
1. Dom i jego otoczenie.
2. Moja rodzina i jej dzieje w przekazie rodziców, dziadków i pradziadków.
3. Korzenie mojej rodziny.
4. Miejsce mojej rodziny w historii i kulturze. Historia rodzin, a dzieje regionu i Polski.

II. Szkoła – to mój drugi dom
5. Moja szkoła – jej historia i tradycje.
6. Szkoła moich rodziców i dziadków.
7. W poszukiwaniu patrona szkoły.

III. Rodzinna miejscowość
8. Moja rodzinna miejscowość i jej historia.
9. Przyroda wokół nas – krajobraz w najbliższej okolicy miejsca zamieszkania.

IV. Mój Kościół
10. Mój kościół i jego historia. Moja wspólnota parafialna.
11. Kapliczki i krzyże tenczyńskiej ziemi – miejsca święte.

V. Świat lokalny i regionalny – historia i współczesność
12. Czy znasz swój region – Ziemię Myślenicką? Źródła wiedzy o regionie.
13. Ślady przeszłości historycznej w najbliższej okolicy.
14. Walory przyrodniczo-krajobrazowe regionu.
15. Co i gdzie załatwić w gminie Lubień?

VI. Dziedzictwo kulturowe Ziemi Myślenickiej
17. W poszukiwaniu dziedzictwa kulturowego regionu – różnorodność w sferze kultury.
18. Spotkanie w tenczyńskiej chacie (język i słowo)
19. Jak u Kliszczaków dawniej bywało? – obrzędy, obyczaje i tradycje.
20. Jak powstaje tradycja? – czyli opowieść o kulturze współczesnej.
21.„Gdzież dusza jego? W krainie pamiątek.” – miejsca pamięci narodowej w regionie.
22. Myślenickie legendy – gdy historia, kultura, fantazja i rzeczywistość splatają się w jedno.

VII. Mieszkańcy naszego regionu i ich praca
23. Kim są ludzie zamieszkujący w Regionie Myślenickim?
24. Ziemia Myślenicka – kraina pracowitych i pobożnych ludzi. Wielcy ludzie regionu.
25. Życie i praca mieszkańców naszego regionu dziś i w przeszłości.

VIII. Przyszłość regionu – Twoja przyszłość
26. Moje stanowisko wobec historii Ojczyzny i rodzimej kultury.
27. Koncepcje rozwoju regionu, na podstawie jego tradycji, więzi społecznych i możliwości gospodarczych.
28. Moja rodzinna miejscowość dziś i za 50 lat – perspektywy i zagrożenia rozwojowe.
29. Ochrona środowiska historyczno- kulturowo- przyrodniczego w regionie.
30. Jestem dumny ze swojej „Małej Ojczyzny”!
32. Znaszli ten region? – Ankieta dotycząca znajomości regionu.

IX. Materiały dla zainteresowanych

33. Wakacyjne zadania projektowe.

temat lekcji zagadnienia
I. Mój dom rodzinny – obrazy z przeszłości

1. Dom i jego otoczenie.

   1.   Jak wygląda mój dom? – Wygląd zewnętrzny.
2.   Co znajduje się dookoła mojego domu?
3.   Jak wygląda wnętrze domu?
a.   Izby - ich wyposażenie i przeznaczenie
b.   Dekoracje codzienne, niedzielne, świąteczne i sezonowe.
c.   Miejsca szczególne
d.   Drzwi i okna
4.   Kuchnia – serce domu
5.   Jak wyglądały domy dawniej, a jak wyglądają dziś.
6.   W jakich warunkach mieszkano w przeszłości
7.   Historia mojego domu
8.   Wartości rodzinnego domu
   2. Moja rodzina i jej dzieje w przekazie rodziców, dziadków i pradziadków.
1.   Moja rodzina – jej członkowie
2.   Rodzina bliska i rodzina daleka
3.   Pochodzenie mojej rodziny
4.   Źródła informacji o historii rodziny
a.   Wspomnienia najstarszych członków rodziny
b.   Albumy rodzinne
c.   Najstarsze dokumenty przechowywane w mojej rodzinie
d.   Pamiątki rodzinne i ich historia
e.   Mój dom i jego wyposażenie
   3. Korzenie mojej rodziny.
1.   Czym są tradycje i obyczaje?
2.   Wartości przekazywane z pokolenia na pokolenie w mojej rodzinie
3.   Tradycje jako nośnik kultury narodowej
4.   Wierzenia w mojej rodzinie – przekaz historyczny z najodleglejszych czasów
5.   Przesądy w mojej rodzinie – codzienne i dotyczące świąt
6.   Święta rodzinne: chrzest, wesele i pogrzeb
7.   Święta doroczne w moim domu rodzinnym
8.   Rodzinne tradycje i obyczaje – dawniej i dziś
   4. Miejsce mojej rodziny w historii i kulturze. Historia rodzin, a dzieje regionu i Polski.
1.   Świadomość siebie – czy znam swoich przodków?
2.   Czym zajmuje się genealogia i skąd czerpać informacje?
3.   Co przedstawiają drzewa genealogiczne?
4.   Jak tworzymy drzewa genealogiczne?
5.   Pamięć o dziejach rodzinnych, a tożsamość narodowa i świadomość historyczna
Ludność gminy Latowicz
II. Szkoła – to mój drugi dom

   5. Moja szkoła – jej historia i tradycje.

   1.   Szkolnictwo w naszym regionie
2.   Początki szkoły w naszej miejscowości
3.   Historia mojej szkoły
4.   Tradycje i symbole naszej szkoły
5.   Nauczyciele i uczniowie – wielka rodzina
6.   Znaczenie szkoły w środowisku lokalnym
7.   Święta regionalne i państwowe obchodzone w szkole
   6. Szkoła moich rodziców i dziadków.
   1.   Jaka jest moja droga z domu do szkoły, a jaka była moich rodziców i dziadków.
2.   Jak wyglądała szkoła sprzed pół wieku, a jak wygląda współczesna – wspomnienia absolwentów: rodziców, dziadków i pradziadków
3.   Najciekawsze wspomnienia o nauczycielach ze szkoły
4.   Szkoła we wspomnieniach nauczycieli emerytów
5.   Kronika naszej szkoły
   7. W poszukiwaniu patrona szkoły

III. Rodzinna miejscowość
8. Moja rodzinna miejscowość i jej historia. . Przyroda wokół nas – krajobraz w najbliższej okolicy miejsca zamieszkania

9
IV. Mój Kościół
10. Mój kościół i jego historia. Moja wspólnota parafialna.

   11. Kapliczki przydrożne tenczyńskiej ziemi – miejsca święte.
   1.   Kapliczki i krzyże przydrożne w naszym regionie
2.   Dzieje kaplicy w Kamionce
3.   Historia kościoła w Starogrodzie
4.   Wybrane historie związane z krzyżami i kapliczkami
5.   Tradycje i obyczaje związane z krzyżami i kapliczkami
Krajobraz oswojony – czyli jaką rolę odgrywają kapliczki i
V. Świat lokalny i regionalny – historia i współczesność
   12. Czy znasz swój region – Ziemię Myślenicką? Źródła wiedzy o regionie.

13. Ślady przeszłości historycznej w najbliższej okolicy.

   14. Walory przyrodniczo-krajobrazowe regionu.
-   wykonuje folder zachęcający do poznania Ziemi Żywieckiej
-   projektuje logo regionu najpełniej oddające jego wyjątkowy w skali kraju charakter
-   przedstawia graficznie w postaci mapy tematycznej wybrane zagadnienia związane z Regionem Żywieckim
-   prezentuje zebrany w terenie materiał – zdjęcia, nagrania na kasetach video oraz CD
-   wykonuje plakat prezentujący walory Żywiecczyzny
-   wykonuje diagramy porównujące Żywiecczyznę z innymi regionami Polski

15. Co i gdzie załatwić w gminie Lubień?

16. Sesja Rady Gminy – gra panelowa.

VI. Dziedzictwo kulturowe Ziemi Myślenickiej
   17. W poszukiwaniu dziedzictwa kulturowego regionu – różnorodność w sferze kultury.
-   wymienia pisarzy i poetów związanych z Żywiecczyzną i podaje przykłady ich dzieł popularyzujących uroki regionu
-   wybiera teksty literackie do scenariusza imprezy regionalnej (akademii, apelu, jasełek)
-   podaje przykłady znanych regionalnych zespołów, wskazując te, które sławią polską kulturę poza granicami kraju
-   korzystając z dostępnych informatorów i programów proponuje najbardziej odpowiednią formę spędzania czasu uwzględniając zainteresowania gości odwiedzających nasz region np. Żywieckie Gody, Tydzień Kultury Beskidzkiej, Ogólnopolski Festiwal Piosenki Religijnej w Rychwałdzie, Dni Muzyki Dawnej w zabytkowych wnętrzach Starego i Nowego Zamku oraz Żywieckiej Katedrze
-   spośród znanych w Polsce tradycji i zwyczajów wybiera te, które występują wyłącznie na Żywiecczyźnie, np. kolędowanie – kult kantyczki , chodzenie z Kozą, „Herody”, „Pastuszkowie”z okolic Kamesznicy,” Gregoły”, „Dziady”, ”Połaźnik”, ”Szlachcice”
-   korzystając z dostępnych materiałów (informatory, przewodniki) opracowuje kalendarium imprez folklorystycznych, w których udział można zaproponować turystom odwiedzającym nasz region
-   wyjaśnia pochodzenie ważniejszych tradycji, zwyczajów i obrzędów wskazując, że często są one informacją o pracy, wierzeniach i sposobach spędzania wolnego czasu dawnych mieszkańców regionu
-   przygotowuje projekt promocji wybranego zwyczaju regionalnego, który mógłby być alternatywą dla wchodzących w obyczajowość szkolną obcych tradycji (walentynki, hallowen) np.Gregoły 12.03 – od XIII i XIV wieku tradycja w Polsce żaków szkolnych – dzień wagarowicza
-   wymienia nazwiska osób związanych z Żywiecczyzną, które w szczególny sposób zasłużyły się dla rozwoju regionu i wskazuje ich dokonania
-   wskazuje miejsca, w których kultywuje się tradycje rękodzieła artystycznego np. malowanie na szkle, koronkarstwo, bibułkarstwo, kowalstwo artystyczne wikliniarstwo, wyrób zabawek i gdzie można zobaczyć prace twórców ludowych (Muzeum w Żywcu, Izby Regionalne, Chałupa w Milówce)
-   wskazuje cmentarze na obszarze Żywiecczyzny (cmentarz w Żywcu z grobami Legionistów, cmentarz w Moszczanicy, cmentarz Żydowski w Żywcu – Zabłociu), na których znajdują się groby znanych osób na Żywiecczyźnie np. pana Józefa Miksia i osób szczególnie nam bliskich

   18. Spotkanie w tenczyńskiej chacie (język i słowo)
Zagadnienia:
1.   Jak przejawia się folklor słowny naszego regionu
2.   Jak mówić i akcentować poprawnie
3.   Gwara i język ojczysty
4.   Gwara Regionu Latowickiego
5.   Folklor słowny w regionie: miejscowe baśnie, podania, anegdoty, przysłowia, porzekadła, legendy i inne utwory.
6.   Prezentowanie pieśni, piosenek, przyśpiewek, prześpiewek i śpiewanek regionalnych.
7.   Zajęcia sprzyjające ekspresji artystycznej w różnych dziedzinach kultury ludowej
8.   Życie dzieci w naszym regionie i kraju w przeszłości i obecnie.
9.   Gry i zabawy z wykorzystaniem tradycji regionalnych i narodowych.

   19. Jak u Kliszczaków dawniej bywało? – obrzędy, obyczaje i tradycje.
Zagadnienia:
1.   Dawne tradycje, obyczaje i obrzędy w naszej okolicy
2.   Praca i życie dawniej i dziś w regionie
3.   Muzea regionalne w okolicy – bliższe i dalsze
4.   Ład i nieład w okolicy gdzie mieszkasz – próba wyjaśnienia takiego stanu rzeczy.
5.   Przedmioty gospodarstwa domowego z XIX i XX wieku
6.   Dzieje Polski, epoki historyczne a wydarzenia w naszym regionie
7.   Mniejszości wyznaniowe i etniczne Ziemi Latowickiej.
   20. Jak powstaje tradycja? – czyli opowieść o kulturze współczesnej.
Zagadnienia:
1.   Co nazywamy tradycją?
2.   Współczesne oblicze tradycji historycznych i kulturowych
3.   Nowe tradycje w naszej społeczności
4.   Jak tworzone są nowe tradycje?
   21.„Gdzież dusza jego? W krainie pamiątek.” – miejsca pamięci narodowej w regionie.
Zagadnienia:
1.   Dzieje Regionu a dzieje Polski
2.   Miejsca walki, martyrologii i męczeństwa
3.   Cmentarze i miejsca pamięci poza nimi
4.   Groby zasłużonych dla regionu ludzi
5.   Pamiątki rodzinne i ich znaczenie
   22. Myślenickie legendy – gdy historia, kultura, fantazja i rzeczywistość splatają się w jedno.
Zagadnienia:
1.   Co nazywamy legendą?
2.   Jak powstaje legenda
3.   Legendy i klechdy Ziemi Latowickiej - treść i miejsce wydarzeń
4.   Baśnie i bajki regionalne
5.   Anegdoty, powiastki i podania ludowe w regionie
6.   Znaczenie kulturowo-historyczne legend
VII. Mieszkańcy naszego regionu i ich praca
   23. Kim są ludzie zamieszkujący w Regionie Myślenickim?
Zagadnienia:
1.   Jaka jest społeczność zamieszkująca w naszym regionie?
•   Szansa na małżeństwo z mieszkańcem/mieszkanką regionu – struktura płci
•   Czy budować nowe przedszkola, szkoły i domy – struktura wiekowa
•   Lekarz czy ślusarz - struktura zawodowa mieszkańców
•   Wykształcenie ludności – rozmaitość szkół – czyli dla każdego coś potrzebnego
•   Migracja mieszkańców naszego regionu i związane z nią problemy
•   Systemy wartości, normy współżycia społecznego i relacje międzyludzkie
•   Cechy dominujące w lokalnej społeczności
2.   Warunki bytowe i stopa życiowa mieszkańców regionu dziś i dawniej.
3.   Wielokulturowość i wielonarodowość w naszym regionie – lokalny przykład tolerancji, z której jesteśmy dumni.
-   wskazuje na mapie największe obiekty przemysłowe i podaje główne czynniki ich lokalizacji
-   wykonuje diagram kołowy przedstawiający strukturę gałęziową przemysłu na Żywiecczyźnie
-   podaje przykłady korzyści i uciążliwości związane z funkcjonowaniem obiektów przemysłowych i usługowych („Metalpol-Węgierska Górka Fabryka Armatury i Odlewnia Sp. z o.o., Browar w Żywcu)
-   wykazuje na czym polega restrukturyzacja przemysłu na Żywiecczyźnie, podaje przykłady zakładów likwidowanych i nowo powstałych oraz wykorzystania ich infrastruktury (Żywieckie Zakłady Futrzarskie, Fabryka Wtryskarek ”PONAR”
-   wymienia ważniejsze instytucje finansowe działające na Żywiecczyźnie (banki, instytucje ubezpieczeniowe i kredytowe), określa ich zadania i ocenia znaczenie dla rozwoju regionu
-   przedstawia kierunki zmian, jakie dokonały się w ostatnich 20 latach w strukturze sieci handlowej
-   ocenia stan bazy noclegowej i gastronomicznej dla rozwoju turystyki w Regionie Żywieckim
-   wykazuje, że gospodarstwa agroturystyczne mogą przyczynić się do rozwoju żywieckiej wsi
-   uwzględniając warunki naturalne i zagospodarowanie terenu, wskazuje główne kierunki rozwoju sieci dróg i linii kolejowych
-   uzasadnia konieczność modernizacji dróg : Żywiec- Zwardoń, Żywiec - Korbielów
posługuje się mapą samochodową dla zaprojektowania podróży w dowolnie wybrane miejsce Regionu Żywieckiego, Polski i wycieczki zagranicznej

24. Ziemia Myślenicka – kraina pracowitych i pobożnych ludzi. Wielcy ludzie regionu.
-   wykazuje przytaczając odpowiednie przykłady, że Żywiecczyzna jest regionem :
-   a). o dużej w skali województwa koncentracji zabytków
-   b). dużym zróżnicowaniu i bogactwie regionów etnograficznych (Górale, Żywczacy)
-   c). dużej liczbie imprez wysokiej rangi międzynarodowej i krajowej
-   wymienia najważniejsze obiekty sakralne w regionie i wykazuje ich ponadregionalne znaczenie dla życia religijnego Polaków
(np. Rychwałd)

Zagadnienia:
1.   Ludzie zasłużeni dla regionu, którzy rozsławili nasz region w Polsce i na świecie.
2.   Twórcy ludowi, animatorzy kultury
3.   Społecznicy, duszpasterze, lekarze i nauczyciele
4.   Ludzie walczący o wolność i niepodległość
5.   Przełomowe chwile w dziejach Ziemi Latowickiej
   25. Życie i praca mieszkańców naszego regionu dziś i w przeszłości.
   Zagadnienia:
1.   Zajęcia i praca zawodowa mieszkańców dawniej i dziś
2.   Komfort życia i stopa życiowa w regionie i kraju dawniej i dziś
3.   Jakie zaplecze gospodarcze posiada nasz region – surowce naturalne
4.   Sposoby spędzania wolnego czasu, organizowania życia rodzinnego i towarzyskiego
5.   Zainteresowania, pomysły i idee skupiające uwagę, aspiracje i dążenia dawniej i dziś
6.   Dominujące kierunki we współczesnej gospodarce w porównaniu z wybranymi okresami przeszłości
7.   Co zmieniło się w gospodarce Gminy Latowicz i Mazowsza w ciągu ostatnich 100 lat, 60 lat i 10 lat.
8.   Czy czuję się bezpiecznie w swojej Małej Ojczyźnie?
VIII. Przyszłość regionu – Twoja przyszłość
   26. Moje stanowisko wobec historii Ojczyzny i rodzimej kultury.   1.   Tradycje historyczne i narodowe w mojej Małej Ojczyźnie – kto i jak je pielęgnuje
2.   Moja Wielka Ojczyzna - Polska
3.   Tradycje, historia i kultura w życiu mojej rodziny
4.   Moje uczestnictwo w żywej kulturze regionu
5.   Wpływ historii, kultury i tradycji na kształtowanie człowieka
6.   Moje działania na rzecz zachowania i kształtowania tradycji i kultury mojego regionu i narodu.
7.   Co mogę zrobić dla mojej Ojczyzny?
   27. Koncepcje rozwoju regionu, na podstawie jego tradycji, więzi społecznych i możliwości gospodarczych.
Zagadnienia:
1.   Jakie przemiany zachodziły dawniej i obecnie w regionie
2.   Tendencje rozwojowe gminy Latowicz w XX i XXI w.
3.   Problemy ekonomiczne i społeczne regionu
4.   Koncepcje i szanse rozwojowe regionu. Kapitał rozwojowy.
Strategia rozwoju gminy i plan zagospodarowania przestrzennego
   28. Moja rodzinna miejscowość dziś i za 50 lat – perspektywy i zagrożenia rozwojowe.
Zagadnienia:
1.   Jaka jest moja miejscowość dziś, a jaka może być za 50 lat – szanse i zagrożenia rozwojowe
•   Architektura i zagospodarowanie przestrzenne mojej miejscowości
•   Przyroda - typy zbiorowisk roślinnych – charakterystyka i występowanie
•   Drzewa i krzewy w bezpośredniej okolicy mojego miejsca zamieszkania
•   Zabytki i ślady przeszłości, które należy chronić
•   Społeczność w mojej miejscowości, parafii, gminie i regionie
2.   Co mogę zrobić dla swojej miejscowości?
Gdzie spędzić sobotnie popołudnie? Czy miejsce to ocaleje za 50 lat
   29. Ochrona środowiska historyczno- kulturowo- przyrodniczego w regionie.
Zagadnienia:
1.   Środowisko historyczno-przyrodnicze regionu – jego stan obecny
2.   Współczesne przemiany gospodarcze w regionie i ich wpływ na przyrodę
3.   Przykłady przekształceń środowiska geograficzno-przyrodniczego dawniej i dziś. (materiał źródłowy)
4.   Formy ochrony przyrody na pd-wsch. Mazowszu: rezerwaty przyrody, pomniki przyrody obszary chronionego krajobrazu, użytki ekologiczne
5.   Rozwój gminy a ochrona przyrody
6.   Jak chronić naszą Ziemię, co można by tu zmienić i w jaki sposób?
***
Dla zachowania obiektów przyrodniczych najbardziej wartościowych tych, które świadczą o naszej historii i kulturze, obejmuje się je ochroną, zabezpieczając w ten sposób przed niszczeniem i zapewnia jak najdłuższe przetrwanie w możliwie niezmienionej formie.

30. Aby nie zasypały nas śmieci – co dzieje się z naszymi odpadami i ściekami?

   31. Jestem dumny ze swojej „Małej Ojczyzny”!
1.   1. Chlubne karty z dziejów mojej Małej Ojczyzny – wydarzenia i ludzie Przyroda naszego regionu – ginące piękno
2.   Człowiek i przyroda od wieków
3.   Co może urzekać wędrowca w naszym regionie?
4.   Zdrowy patriotyzm – zagrożenia płynące z niewłaściwego rozumienia patriotyzmu.

   32. Znaszli ten region? – Ankieta dotycząca znajomości regionu.
   Zagadnienia: Zagadnienia:
1.   Co rozumiem pod pojęciem „nasz region”?
2.   Zabytki w regionie świadectwem historii
3.   Dzieje mojej rodziny, a oblicze regionu
4.   Przyroda mojej Małej Ojczyzny
5.   Ja – współtwórcą społeczności lokalnej.
6.   Jakie są Twoje związki z tym regionem, gdy jesteś daleko stąd?
7.   Co chciałbyś po sobie zostawić dla przyszłych pokoleń?
   IX. Materiały dla zainteresowanych
33. Wakacyjne zadania projektowe